Zapis windykacyjny to instytucja wprowadzona przez ustawodawcę do polskiego systemu prawnego stosunkowo niedawno. Umożliwia testatorowi zapisanie konkretnej osobie określonego składnika majątku, na wypadek śmierci. W konsekwencji oznaczona osoba nabywa przedmiot zapisu z chwilą otwarcia spadku, czyli śmierci spadkodawcy, niejako automatycznie. W przeciwieństwie do zapisu zwykłego, przy zapisie windykacyjnym nie trzeba zatem zwracać się do spadkobiercy obciążonego zapisem z żądaniem o jego wykonanie.

Podkreślenia wymaga, że testament zawierający zapis windykacyjny może być sporządzony jedynie w formie aktu notarialnego. Warto skorzystać z instytucji zapisu windykacyjnego szczególnie w sytuacji, kiedy obok spadkobiercy powołanego do całego spadku, chcielibyśmy zabezpieczyć konkretną osobę przeznaczając dla niej np. konkretną nieruchomość.

Jeśli nie pozostawimy po sobie testamentu, to po naszej śmierci zgromadzony przez nas za życia majątek będzie podlegał dziedziczeniu na zasadach ogólnych, tzn. nasza najbliższa rodzina odziedziczy wszystkie przedmioty łącznie i dopiero dział spadku (przeprowadzony w sądzie albo u notariusza) pozwoli podzielić poszczególne przedmioty pomiędzy poszczególnych spadkobierców.